Coronavirussen zijn naast rhinovirussen de veroorzakers van een groot percentage van alle gewone verkoudheden bij volwassenen. Ze veroorzaken, over het algemeen in de winter en vroeg in de lente, verkoudheid. Van de ruim 30 geïsoleerde stammen zijn er zes die mensen kunnen infecteren. Twee daarvan zijn zeer gevaarlijk.
Zo werd tien jaar geleden de wereld opgeschrikt door de uitbraak van SARS. SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome, ofwel ernstig acuut ademhalingssyndroom) was een levensbedreigende vorm van atypische longontsteking. De eerste gevallen deden zich eind 2002 voor in de Chinese provincie Guangdong. De ziekte verspreidde zich naar Hongkong, en van daaruit naar Vietnam, Canada en andere landen. In totaal waren er zo’n 8000 ziektegevallen in dertig landen, waarvan 916 met dodelijke afloop.
Op 16 april 2003 maakte de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bekend dat SARS wordt veroorzaakt door een tot dan toe onbekend coronavirus, dat vóór de uitbraak nog niet eerder bij mensen was aangetroffen. Bij de identificatie van het virus speelde de Nederlandse virologen Ron Fouchier en Ab Osterhaus een belangrijke rol.
Besmetting bleek niet alleen plaats te vinden via de adem, maar ook via urine, ontlasting en huidcontact. Het SARS-virus drong niet alleen via de longen, maar ook via de nieren, de dunne darm en zweetklieren het lichaam binnen. Mensen konden ook SARS krijgen door besmet water of voedsel te consumeren. De meeste gevallen deden zich voor onder familieleden van patiënten en het medisch personeel dat hen verzorgde. De ziekte was wel duidelijk minder besmettelijk dan de gewone seizoensgriep.
De symptomen van SARS waren:
- Plotselinge koorts van minimaal 38 °C
- Spierpijn
- Hoofdpijn
- Keelpijn
- Droge hoest
- Kortademigheid
In dit stadium was de ziekte dus nagenoeg niet te onderscheiden van een zware griep.
Maar naarmate de ziekte vorderde konden zich symptomen voordoen van:
- longontsteking
- hypoxie (gebrek aan zuurstof)
- acute ademhalingsproblemen, soms met noodzaak van kunstmatige beademing
SARS is inmiddels al lange tijd niet meer opgetreden. Dit jaar blijken mensen op het Arabisch schiereiland echter met een geheel nieuw type coronavirus te zijn besmet. In Saoedi-Arabië werd op 13 juni 2012 een zestigjarige man opgenomen met een ernstige vorm van longontsteking, die gepaard ging met nierfalen. Elf dagen later overleed hij. Een tweede geval deed zich voor in september toen een man uit Qatar in een Brits ziekenhuis werd opgenomen. Hij overleefde het. Een andere patiënt uit Qatar werd in oktober voor speciale behandeling in een Duitse kliniek opgenomen. Een maand later was hij er weer bovenop. Afgelopen week maakte het Duitse nationale instituut voor volksgezondheid bekend dat hij uit de kliniek is ontslagen.
In totaal zijn nu zes met het nieuwe virus geïnfecteerde patiënten bekend uit Qatar en Saoedi-Arabië. In Saoedi-Arabië overleed ook een tweede patiënt.
De Wereldgezondheidsorganisatie heeft medische autoriteiten in de wereld verzocht om te achterhalen of patiënten die op onverklaarbare wijze een longontsteking hebben opgelopen besmet zijn met dit virus. “Totdat meer informatie beschikbaar is, is het verstandig ervan uit te gaan dat het virus zich over een groter gebied heeft verspreid dan de twee landen waarvan we bevestigingen hebben,” aldus de WHO.
In de tussentijd theoretiseren onderzoekers dat het nieuwe coronavirus vermoedelijk afkomstig is van pipistrellus vleermuizen. Het is echter niet bekend of het virus direct van de vleermuizen op de mens is overgedragen – misschien via hun uitwerpselen of urine – of dat het eerst van de vleermuis op een ander dier is overgespronmgen en vervolgens op de mens. Van een van de Qatari is bekend dat hij een week eerder een boerderij in zijn land bezocht. Besmet fruit behoort namelijk ook tot de mogelijkheden. Vleermuizen houden van sap en fruit van de dadelpalm en kunnen dat met hun sputum besmetten. Saudi-Arabië en Qatar importeren veel fruit uit andere landen, zodat de oorsprong van het door vleermuizen besmette fruit ook veel verder kan liggen.
In tegenstelling tot de SARS-uitbraak van 2002-2003, waarbij het virus pas maanden later werd geïsoleerd en later verwant bleek te zijn aan het coronavirus in een civetkat, is het nieuwste coronavirus nu vrijwel meteen geïsoleerd dankzij opnieuw onze landgenoten Ron Fouchier en Ab Osterhaus. Het nieuwe virus heet nu HcoV-EMC, wat een afkorting is van Human Corona Virus en Erasmus Medisch Centrum.
De vroege isolatie van het nieuwe virus geeft ons in ieder geval een voorsprong op het herkennen van de ziekte en de behandeling. Alle Europese ziekenhuizen zijn inmiddels gewaarschuwd alert te zijn voor patiënten uit het Midden-Oosten met luchtwegklachten. Veel rijke Arabieren en Qatari laten zich bij voorkeur in Europa behandelen.
Overigens lijkt de ziekte zich niet of in ieder geval niet gemakkelijk van mens op mens te verspreiden. Een nieuwe, SARS-achtige epidemie blijft ons dus hoogstwaarschijnlijk bespaard.
Tekst: Carl Koppeschaar
Bron: De Grote Longontstekingmeting
7 december 2012 13:52
