Je bent snotterig, hebt spierpijn en binnen een paar uur heb je koorts. Grote kans dat je getroffen bent door het griepvirus. Een nieuwe behandelmethode zou in de toekomst wel eens soelaas kunnen bieden tegen deze vervelende griep.
Elk jaar wordt zo’n 5 tot 10 procent van de bevolking getroffen door het griepvirus. Griep is niet alleen vervelend voor de grieppatiënt zelf, maar kost de maatschappij ook nog eens handenvol geld.
Het griepvaccin is een goed middel om griep te voorkomen. Maar het griepvirus verandert door middel van mutatie elk jaar van uiterlijk (zie figuur 2). Daarom moet het vaccin steeds opnieuw worden aangepast. Ook met antivirale middelen kun je het griepvirus bestrijden, maar die werken alleen als iemand wel al met het virus besmet is, maar nog geen griepsymptomen heeft.
Het genetisch materiaal (RNA) van het griepvirus is omgeven door een membraan, met daarop de eiwitten neuraminidase (N) en hemagglutinine (H). Het virus verandert deze eiwitten door middel van mutatie. Ons afweersysteem heeft daardoor de grootste moeite om bij een nieuwe infectie het gemuteerde griepvirus te herkennen. Dit is dan ook de reden waarom we elk jaar weer griep kunnen krijgen.
Het bijzondere van de nieuwe behandelmethode is dat deze ook werkt wanneer de griep al heeft toegeslagen. Bovendien worden de symptomen van griep bestreden, en niet het griepvirus zelf. Daarom werkt de behandelmethode waarschijnlijk ook tegen door mutaties veranderde griepvirussen.
Wanneer het griepvirus in de longen binnendringt, reageert ons lichaam met een overdreven heftige afweerreactie. En juist door die heftige afweerreactie worden we ziek.
Speciale witte bloedcellen van ons afweersysteem, de T-cellen, reizen vanuit het hele lichaam af naar de longen om het virus te bestrijden met chemische stoffen. Maar de T-cellen hopen zich op en produceren een enorme hoeveelheid aan chemische stoffen. Dit leidt tot een veel te heftige afweerreactie die het functioneren van de longen ontregelt, en zelfs gevaarlijke longontstekingen kan veroorzaken.
Britse onderzoekers hebben een nieuw middel gevonden, dat deze heftige afweerreactie tegen het griepvirus indamt. Een molecuul dat OX40 heet, speelt hierbij een centrale rol.
T-cellen gaan OX40 moleculen op hun oppervlak dragen, een paar dagen na het eerste contact met het griepvirus. Dit OX40 geeft de T-cellen een overlevingssignaal, waardoor ze langer in de longen blijven om tegen het virus te vechten. Maar omdat er ook steeds nieuwe T-cellen blijven bijkomen, hopen de T-cellen zich op, en wordt een teveel aan chemische stoffen aangemaakt.
Electronenmicroscopische foto van influenza virusdeeltjes.
Bron: Ross Hamilton (www.influenzacentre.org)
De onderzoekers ontdekten dat als ze een OX40-blokkerende stof toedienden aan muizen die met het griepvirus waren besmet, deze dieren geen griep kregen. Als ze bovendien de muizen pas behandelden nadat ze griepsymptomen kregen, werden ze weer beter.
Door het OX40 molecuul te blokkeren, krijgen de T-cellen het overlevingssignaal niet. Het aantal T-cellen in de longen blijft daardoor beperkt tot een aantal dat het griepvirus wel goed kan bestrijden, maar dat niet leidt tot de overdreven afweerreactie.
De OX40-blokkerende stof is tot nu toe alleen nog maar getest op muizen. Waarschijnlijk werkt dit geneesmiddel ook goed tegen de griep bij mensen, maar dat moet nog worden onderzocht. Er is nog een aantal andere ziektes, zoals astma en multiple sclerose, waarbij ons afweersysteem te hard van stapel loopt. Ook bij deze ziektes zou dit middel wel eens een gunstig effect kunnen hebben.
Nicolette Braat-de Vries – correspondent van het NIBI-Expertise Centrum Biologie
1 november 2003 00:00
