Globale verschillen tussen corona, griep, verkoudheid en hooikoorts
COVID-19
Ernstig acuut ademhalingssyndroom Coronavirus-2 (SARS-CoV-2) is de naam die is gegeven aan het nieuwe coronavirus uit 2019. SARS-CoV-2 is een nieuwe stam van coronavirus die nog niet eerder bij mensen is vastgesteld. COVID-19 (coronavirus disease 2019) is de naam die wordt gegeven aan de ziekte die verband houdt met het virus. Op deze website noemen we de ziekte kortweg ‘corona’.
Herkomst
Coronavirussen zijn virussen die onder dieren circuleren, waarvan sommige mensen infecteren.
Vleermuizen worden beschouwd als natuurlijke gastheren van deze virussen, en het is ook bekend dat verschillende andere diersoorten als bronnen dienen. Het Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus (MERS-CoV) wordt bijvoorbeeld door kamelen op mensen overgedragen, terwijl het Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus-1 (SARS-CoV-1) door civetkatten op mensen wordt overgedragen.
Het nieuwe coronavirus dat in 2019 in China werd ontdekt, is genetisch nauw verwant aan het SARS-CoV-1-virus. SARS ontstond eind 2002 in China en veroorzaakte in de loop van acht maanden meer dan 8 000 gevallen in 33 landen. Ongeveer een op de tien mensen die SARS ontwikkelden, stierf.
Luchtweginfecties
Corona en griep zijn beide besmettelijke aandoeningen aan de luchtwegen, maar worden veroorzaakt door verschillende virussen. Corona door het nieuwe coronavirus en griep door infectie met influenzavirussen. Zowel griep als corona veroorzaken een luchtweginfectie die zonder klachten (asymptomatisch) of met milde tot ernstige ziekteverschijnselen kan verlopen. Bij zeer ernstige ziekteverschijnselen zijn er veel patiënten die er aan overlijden.
Omdat sommige van de symptomen van griep en corona vergelijkbaar zijn, kan het moeilijk zijn om alleen op basis van de symptomen een verschil tussen beide ziektes te zien. Een test kan nodig zijn om de diagnose te bevestigen. Griep en corona hebben veel kenmerken gemeen, maar er zijn belangrijke verschillen tussen de twee.
Besmetting
Mensen met griep kunnen het tot op ongeveer 2 meter afstand naar anderen verspreiden. De meeste deskundigen denken dat griepvirussen zich voornamelijk verspreiden door druppeltjes die worden uitgestoten wanneer mensen hoesten, niezen of praten. Deze druppeltjes kunnen in de mond of neuzen van mensen in de buurt terechtkomen of mogelijk in de longen worden ingeademd. Belangrijke maatregelen om infectie te voorkomen zijn dan ook het veelvuldig wassen en ontsmetten van handen en goede ademhalingsetiquette (hoesten in de elleboog of in een zakdoekje dat onmiddellijk moet worden weggegooid). Minder vaak kan een persoon griep krijgen door een oppervlak of voorwerp met een griepvirus aan te raken en vervolgens zijn eigen mond, neus of mogelijk zijn ogen aan te raken.
Ook corona verspreidt zich van persoon tot persoon (overdracht van mens op mens) door direct contact. Het virus wordt voornamelijk overgedragen via kleine ademhalingsdruppeltjes, door niezen, hoesten of wanneer mensen enige tijd in elkaars nabijheid met elkaar omgaan (meestal minder dan een meter van elkaar verwijderd). Deze druppels kunnen worden ingeademd of kunnen terechtkomen op oppervlakken waarmee anderen in contact komen en worden geïnfecteerd wanneer ze hun neus, mond of ogen raken. Het virus kan op oppervlakken overleven gedurende een tijd van enkele uren (koper, karton) tot enkele dagen (plastic en roestvrij staal). De hoeveelheid levensvatbaar virus neemt echter in de loop van de tijd af en is mogelijk niet altijd in voldoende mate aanwezig om een infectie te veroorzaken. Momenteel wordt geschat dat één besmette persoon gemiddeld tussen twee en drie andere mensen besmet als er geen fysieke afstands- en andere preventieve maatregelen (ontsmetten en het dragen van mondkapjes) worden genomen.
Incubatietijd
Een belangrijk verschil tussen corona en griep is de snelheid waarmee de virussen zich verspreiden. Influenza heeft gemiddeld een kortere incubatietijd (de tijd van infectie tot het optreden van symptomen) en een korter tijdsduur tussen opeenvolgende besmettingen dan corona. Voor griep is dat 1-4 dagen. Bij corona ontwikkelt een persoon symptomen 5 dagen na de infectie. Maar de symptomen kunnen al binnen 2 dagen na infectie of zelfs 14 dagen na infectie optreden.
Overdracht
Voor zowel corona als griep is het mogelijk om het virus al een dag tot twee dagen voordat de eerste symptomen optreden te verspreiden.
De symptomen van griep beginnen 1 tot 4 dagen nadat het virus het lichaam is binnengekomen. Dat betekent dat u de griep misschien aan iemand anders kunt doorgeven voordat u weet dat u ziek bent, en ook terwijl u ziek bent. Sommige mensen kunnen besmet zijn met het griepvirus, maar hebben geen symptomen. Gedurende deze tijd kunnen die mensen het virus nog steeds naar anderen verspreiden.
Mensen met griep zijn het meest besmettelijk in de eerste drie tot vier dagen nadat hun ziekte is begonnen. De meeste gezonde volwassenen kunnen anderen infecteren vanaf 1 dag voordat de symptomen zich ontwikkelen en tot 5 tot 7 dagen nadat ze ziek zijn geworden. Kinderen en sommige mensen met een verzwakt immuunsysteem kunnen het virus langer dan 7 dagen doorgeven.
Bij corona is er een langere periode van besmettelijkheid dan bij griep. De besmettelijke periode duurt naar schatting acht tot tien dagen in gematigde gevallen en tot gemiddeld twee weken in ernstige gevallen. Corona is onder bepaalde populaties en leeftijdsgroepen besmettelijker dan griep. Ook is waargenomen dat corona meer superspreidende voorvallen heeft dan griep. Dit betekent dat het virus dat corona veroorzaakt, zich snel en gemakkelijk naar veel mensen kan verspreiden en kan leiden tot voortdurende verspreiding onder mensen naarmate de tijd vordert. Net als bij griep zijn er ook sommige mensen zonder symptomen die het virus kunnen verspreiden. Als iemand asymptomatisch is of de symptomen verdwijnen, is het mogelijk om gedurende ten minste 10 dagen besmettelijk te blijven na een positieve test op corona.
Reproductiegetal
Het reproductiegetal – het aantal infecties van anderen dat wordt veroorzaakt door één geïnfecteerd persoon – kan bij corona tussen 2 en 2,5 liggen. Dat is veel hoger dan voor griep. Het is echter sterk afhankelijk van het seizoen en van het ziekmakend vermogen van het influenzavirus, zodat het moeilijk te vergelijken valt.
Kinderen
Kinderen zijn belangrijke verspreiders van het influenzavirus. Voor het coronavirus leek het er in de eerste maanden van de pandemie op dat kinderen er minder last van hadden dan volwassenen. Het aantal ziektegevallen in de leeftijdsgroep van 0 tot 19 jaar was laag. Daardoor leek het erop dat kinderen eerder besmet werden door volwassenen, dan andersom. Inmiddels doen zich ook besmettingen op scholen voor.
Verloop van de ziekte
Hoewel de symptomen voor de twee virusziekten veelal hetzelfde zijn, ligt het percentage ernstige ziektes anders. Voor corona verloopt naar schatting 70-80% van de infecties mild of zonder symptomen. In de EU /Europese Economische Ruimte wordt ongeveer 20-30% van de gediagnosticeerde gevallen in het ziekenhuis opgenomen. In 15% van de gevallen is er sprake van een ernstige infectie, waarbij de toediening van zuurstof vereist is. Bij 2% doen zich kritieke infecties voor waarbij patiënten op de intensive care aan de kunstmatige beademing moeten worden gelegd. De percentages ernstige en kritieke infecties zijn bij corona hoger dan bij influenza-infecties. Het is echter belangrijk op te merken dat mensen met ernstiger symptomen vaker worden getest dan mensen met minder ernstige symptomen. Het werkelijke aandeel van mensen dat ziekenhuisopname nodig heeft van het totale aantal besmette personen is daarom lager dan deze cijfers suggereren. Het aantal ziekenhuisopnames is hoger voor mensen van 60 jaar en ouder en voor mensen met onderliggende gezondheidsproblemen.
Risicogroepen
Bij corona lopen mensen die ouder zijn dan 60 jaar een verhoogd risico. In Nederland en België is de helft van de mensen die met corona in het ziekenhuis zijn opgenomen ouder dan 69 jaar. Van de overledenen die getest zijn is driekwart ouder dan 76 jaar. Volwassenen met onderliggende aandoeningen hebben ook een groter risico op een ernstig beloop van de ziekte. Het gaat dan om mensen met chronische luchtweg- of longproblemen, hartziekten, diabetici die slecht ingesteld zijn of complicaties vertonen, mensen met een nierziekte die moeten dialyseren of wachten op een transplantatie, kankerpatiënten tijdens of binnen 3 maanden na chemotherapie of bestraling, mensen met een hiv-infectie, ernstige leverziekte of een zeer ernstig vorm van obesitas (overgewicht) en mensen met een verminderde weerstand tegen een infecties doordat zij medicijnen gebruiken voor een auto-immuunziekte. Bij een auto-immuunziekte werkt het immuunsysteem niet goed. Je afweer valt dan niet alleen ziekteverwekkers aan, maar ook gezonde delen van het lichaam, waarbij weefsels en organen kunnen worden beschadigd.
Degenen die het meeste risico lopen op een ernstige influenza-infectie zijn kinderen jonger dan 5 jaar (maar vooral kinderen jonger dan 2 jaar), zwangere vrouwen, ouderen (60+), mensen met onderliggende en chronische aandoeningen en mensen met auto-immuunziekte.
Overlijdensrisico
Het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) schat dat in de Europese Unie (EU), het Verenigd Koninkrijk (VK), Noorwegen, IJsland en Liechtenstein elk jaar tussen de 15.000 en 75.000 mensen vroegtijdig overlijden aan oorzaken die verband houden met seizoensgriep. Dit komt neer op ongeveer één op de 1000 mensen die besmet zijn (0,1%). Ondanks het relatief lage sterftecijfer door seizoensgriep, overlijden veel mensen aan de ziekte vanwege het grote aantal mensen dat het elk jaar oploopt.
Het risico om aan de gevolgen van corona te overlijden is veel groter dan voor influenza. De ruwe mortaliteitsratio (het aantal gerapporteerde sterfgevallen gedeeld door gerapporteerde ziektegevallen) werd aanvankelijk op 3-4% geschat, maar dat zal lager komen te liggen naarmate meer tests worden genomen en ook meer milde ziektegevallen aan het licht komen. Voor ieder land ligt dat natuurlijk anders door de toegang tot en kwaliteit van de gezondheidszorg.
Vaccinatie en behandeling
De wereldgezondsheidsorganisatie (WHO) adviseert elk jaar in februari over de samenstelling van de griepprik voor de komende winter op het noordelijk halfrond en in september voor de winter (onze zomer) op het zuidelijk halfrond aan de hand van de dan verwachte circulatie van influenzavirussen. Het griepvaccin bevat onschadelijk gemaakte stukjes van 3 of 4 griepvirussen.
Mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen met griep of een hoog risico lopen op complicaties bij griepsymptomen, wordt aangeraden om zo snel mogelijk met antivirale middelen te worden behandeld.
In tegenstelling tot influenza is er nog geen goedgekeurd vaccin. Omdat het een nieuw virus is, heeft niemand er eerder immuniteit voor gehad, wat betekent dat de hele menselijke populatie mogelijk vatbaar is voor infectie. Er zijn er momenteel slechts beperkte behandelingsopties voor corona. In ernstige gevallen kan het intraveneuze, antivirale middel remdesivir (Veklury) worden ingezet. De voorkeur gaat daarbij uit naar korte behandeling vanwege het risico op bijwerkingen en omdat langer behandelen tot meer lever- en nierschade kan leiden. De Europese voorraad remdesivir is beperkt, wat vooral bij toenemende ziekenhuisopnames problematisch is.
Overeenkomsten in symptomen
Zowel corona als griep kunnen verschillende gradaties van symptomen hebben, variërend van geen symptomen (asymptomatisch) tot ernstige. Veel voorkomende symptomen die corona en griep delen zijn:
- Koorts of koortsig gevoel / koude rillingen
- Hoesten
- Kortademigheid of ademhalingsmoeilijkheden
- Vermoeidheid
- Keelpijn
- Loopneus of verstopte neus
- Spierpijn of pijn in het lichaam
- Hoofdpijn
- Sommige mensen kunnen last hebben van braken en diarree, hoewel dit bij kinderen vaker voorkomt dan bij volwassenen
Symptomen bij griep
Influenza (griep) kan een milde tot ernstige ziekte veroorzaken en kan soms tot de dood leiden. Griep is iets anders dan verkoudheid. Griep komt meestal plotseling op. Mensen met griep voelen vaak enkele of al deze symptomen:
- Koorts*, of koortsig gevoel / koude rillingen
- Hoesten
- Keelpijn
- Loopneus of verstopte neus
- Spier- of lichaamspijnen
- Hoofdpijn
- Vermoeidheid
- sommige mensen kunnen last hebben van braken en diarree, hoewel dit vaker voorkomt bij kinderen dan bij volwassenen.
* Het is belangrijk op te merken dat niet iedereen met griep koorts zal hebben.
Complicaties bij griep
De meeste mensen die griep krijgen, herstellen binnen een paar dagen tot minder dan twee weken. Maar sommigen zullen complicaties (zoals longontsteking) krijgen, waarvan enkele levensbedreigend kunnen zijn en de dood tot gevolg kunnen hebben.
Sinus- en oorontstekingen zijn voorbeelden van matige complicaties door griep. Longontsteking is een ernstige griepcomplicatie die het gevolg kan zijn van ofwel een influenzavirusinfectie alleen of van een gelijktijdige infectie van griepvirus en bacteriën. Andere mogelijke ernstige complicaties die door griep worden veroorzaakt, zijn onder meer een ontsteking van het hart, de hersenen, spierweefsel (ontstekingen, overmatige afbraak) en meervoudig orgaanfalen (ademhalingsfalen, nierfalen, shock). Een griepvirusinfectie van de luchtwegen kan een extreme ontstekingsreactie in het lichaam veroorzaken en kan leiden tot sepsis, de levensbedreigende reactie van het lichaam op infectie. Griep kan ook chronische medische problemen verergeren. Mensen met astma kunnen bijvoorbeeld astma-aanvallen krijgen terwijl ze griep hebben, en mensen met een chronische hartaandoening kunnen een verergering van deze aandoening ervaren.
Wat zijn de waarschuwingssignalen voor complicaties bij griep?
Bij de volgende waarschuwingssignalen moet onmiddellijk medische hulp worden ingeroepen.
Bij kinderen:
- Snelle ademhaling of moeite met ademhalen
- Blauwachtige lippen of gezicht
- Ribben trekken in bij elke ademhaling
- Pijn op de borst
- Ernstige spierpijn (kind weigert te lopen)
- Uitdroging (8 uur geen urine, droge mond, geen tranen bij huilen)
- Niet alert of interactie wanneer wakker
- Toevallen
- Koorts boven 40 °C
- Bij kinderen jonger dan 12 weken: koorts
- Koorts of hoest die verbetert, maar vervolgens terugkeert of verergert
- Verergering van chronische medische aandoeningen
Bij volwassenen:
- Ademhalingsproblemen of kortademigheid
- Aanhoudende pijn of druk in de borst of buik
- Aanhoudende duizeligheid, verwarring, onvermogen om op te wekken
- Toevallen
- Niet plassen
- Ernstige spierpijn
- Ernstige zwakte of wankel
- Koorts of hoest die verbetert, maar vervolgens terugkeert of verergert
- Verergering van chronische medische aandoeningen
Deze lijsten zijn niet allesomvattend. Raadpleeg uw medische zorgverlener voor elk ander symptoom dat ernstig of zorgwekkend is.
Symptomen bij corona
Bij corona is een breed scala aan symptomen gemeld – variërend van milde symptomen tot ernstige ziekte. Symptomen kunnen 2-14 dagen na blootstelling aan het virus optreden. Mensen met deze symptomen kunnen COVID-19 hebben:
- Koorts of koude rillingen
- Hoesten
- Kortademigheid of ademhalingsmoeilijkheden
- Vermoeidheid
- Spier- of lichaamspijnen
- Hoofdpijn
- Nieuw verlies van smaak of geur
- Keelpijn
- Verstopping of loopneus
- Misselijkheid of braken
- Diarree
Deze lijst bevat niet alle mogelijke symptomen.
Complicaties bij corona
Als iemand een van de volgende symptomen vertoont, zoek dan onmiddellijk medische hulp:
- Ademhalingsproblemen
- Aanhoudende pijn of druk op de borst
- Verwarring
- Onvermogen om wakker te worden of wakker te blijven
- Blauwachtige lippen of gezicht
Deze lijst bevat niet alle mogelijke symptomen. Bel uw medische zorgverlener voor alle andere symptomen die ernstig of zorgwekkend voor u zijn.
Bijkomende complicaties die verband houden met corona kunnen zijn: bloedstolsels in de aderen en slagaders van de longen, het hart, de benen of de hersenen.
Schoolgaande kinderen die zijn geïnfecteerd met het coronavirus lopen een hoger risico op Multisysteem Inflammatoir Syndroom (MIS-C), een zeldzame maar ernstige complicatie.
Bescherm uzelf en anderen
De beste manier om corona te voorkomen, is door blootstelling aan het virus te vermijden. U kunt het volgende doen om de verspreiding te voorkomen.
- Bewaar een goede sociale afstand (minstens 1,5 meter).
- Was uw handen vaak met water en zeep. Als er geen zeep en water beschikbaar zijn, gebruik dan een desinfecterend middel voor de handen dat minstens 60% alcohol bevat.
- Reinig en desinfecteer regelmatig aangeraakte oppervlakken regelmatig.
- Bedek uw mond en neus met een mondkapje wanneer u in de buurt van anderen bent.
Bronnen:
ECDC: https://www.ecdc.europa.eu/en/covid-19/facts/questions-answers-basic-facts
CDC: https://www.cdc.gov/flu/symptoms/flu-vs-covid19.htm
Zorgwijzer: https://www.zorgwijzer.nl/zorgverzekering-2021/heb-ik-het-coronavirus-gehad
