7 februari 2015 – Bij de Grote Griepmeting meten we niet alleen griep, maar ook verkoudheid. Verkoudheid is een infectie van de bovenste luchtwegen en meestal leidt tot een ontsteking in de neus. Tot de symptomen behoren loopneus, neusverstopping, keelpijn en hoesten. Ongeveer 40% van de patiënten heeft keelpijn; ongeveer 50% moet hoesten. Andere symptomen zijn soms spierpijn, vermoeidheid, hoofdpijn en gebrek aan eetlust. Volwassenen hebben zelden koorts. Peuters en kleuters wel. Meestal verdwijnen de symptomen na zeven tot tien dagen. Bij kinderen houdt het hoesten in 35% tot 40% van de gevallen langer dan tien dagen aan. 10% van de kinderen met verkoudheid blijft langer dan 25 dagen hoesten. Als volwassenen plotselinge koorts krijgen en verkoudheidsverschijnselen vertonen, duidt dat meestal op griep.
Hieronder het aantal nieuwe gevallen van verkoudheid en griep per week voor Nederland. Duidelijk te zien valt dat veel meer mensen last hebben van gewone verkoudheid dan griep.
Van 1 november 2014 tot en met 1 februari 2015 registreerden we maar liefst 11,2 miljoen verkoudheidsgevallen naast 1,1 miljoen gevallen van griep. Dat enorme aantal verkoudheden is niet verwonderlijk. Er zijn maar weinig mensen die aan verkoudheid ontsnappen. Een volwassene is gemiddeld 2 tot 3 keer per jaar verkouden en kinderen zijn dat gemiddeld 6 tot 10 keer per jaar (scholieren zelfs tot 12 maal per jaar). Hoe ouder we worden, des te minder we vatbaar zijn voor verkoudheid. Bijna elke keer als we verkouden zijn, worden we namelijk jarenlang immuun voor dat specifieke verkoudheidsvirus. Helaas zijn er ruim tweehonderd verschillende verkoudheidsvirussen in omloop. Dus helemaal immuun word je waarschijnlijk nooit.
Het griepvirus is iets geheel anders. Het influenzavirus verandert voortdurend. Vandaar dat de griepprik ook telkens moet worden aangepast. En soms hol je daarbij achter de feiten aan. Dat blijkt dit seizoen weer eens met de nieuw ontstane varianten van A(H3N2) en inmiddels ook de B-griep.
Griep is een potentieel gevaarlijke infectieziekte. Verkoudheid meestal niet. Toch kan een zware verkoudheid als RSV (respiratoir syncytieel virus), die bronchitis of bronchiolitis veroorzaakt, wel degelijk fataal worden voor baby’s en ouderen. Ook mensen die medicijnen nemen die hun immuunsysteem onderdrukken lopen gevaar. Gezonde kinderen en volwassenen zijn na ongeveer een week van een verkoudheid af.
Net als bij griep zijn het jonge kinderen die verkoudheid effectief onder elkaar verspreiden. Dat gebeurt in peuterdagverblijven en op school. Ouderen, die veel met kinderen te maken hebben, lopen dan ook een groot risico ook verkouden te worden. Verder verspreiden verkoudheidsvirussen zich effectief via aanhoesten en niezen, en door besmette vingers die het virus in contact brengen met de neus of het oog. Traanvocht van het oog wordt afgevoerd via de neus. Dus wie met besmette handen in zijn ogen wrijft, krijgt het vanzelf ook in zijn neus.
Wie gevrijwaard wil blijven van verkoudheid of griep, moet kluizenaar worden of een maanpak gaan dragen.
Kou vatten
Kun je kou vatten door afkoeling? Tot voor kort was daar geen enkel bewijs voor. Maar een proef in 2005 met 90 studenten door het Common Cold Centre van de universiteit van Cardiff (Verenigd Koninkrijk) wees anders uit. Zij werden 20 minuten lang in met hun voeten in een teil met ijskoud water gezet. Vijf dagen later waren zij twee keer zo vaak verkouden als een groep van 90 studenten die niet met hun voeten in koud water hadden gezeten. De onderzoekers concludeerden dat plotselinge afkoeling van de voeten een vernauwing van de bloedvaten in de neus veroorzaakten. De cellen die voor de afweer zorgen, konden zo minder snel bij de plaats komen waar virussen actief zijn. De verkouden geworden personen hadden het virus al wel bij zich. Maar tot de afkoeling hadden ze er door hun afweer geen last van.
In de winter pakken we ons goed in. Maar de neus laten we onbedekt. Dat zou verklaren waarom er in de koude periode van het jaar meer verkoudheden zijn dan in het warme jaargetijde. Door de neus met een das te bedekken, koelt die minder af zodat we op die manier in theorie ook minder verkouden zouden moeten worden.
Psychologische stress kan ook van invloed zijn op het verkouden worden. Dit soort stress, waarbij voortdurend stresshormonen zoals cortisol in het lichaam vrijkomen, vermindert de weerstand. Dat geldt overigens ook voor alcohol, roken, ongezond eten en te weinig slapen.
Lapmiddelen
Er zijn diverse plantaardige middelen, zoals echinacea, waarvan gedacht wordt dat ze de weerstand verhogen en de kans op verkoudheid (of zelfs griep) verminderen. Er is echter nog nooit bewijs geleverd dat deze middelen helpen. Hetzelfde geldt voor homeopathische middelen. Ook het slikken van extra vitamine C kan een verkoudheid niet voorkomen. Wel moeten we, ook als we gezond zijn, voldoende vitamine C binnenkrijgen. Dat helpt om het immuunsysteem sterk te houden en sneller te herstellen.
Terug naar de grote aantallen verkoudheden die de vrijwilligers van de Grote Griepmeting doorgeven. Het is een beetje flauw om ze bij elkaar op te tellen. Want over een heel jaar geteld, kom je getalsmatig op veel meer verkoudheden uit dan het aantal inwoners van het land.
Het geringste aantal verkoudheden maten we in de tweede week van augustus 2009, toen we vanwege de Mexicaanse grieppandemie onze vrijwilligers vroegen ook tijdens de zomermaanden hun gezondheidsgegevens door te geven. Dat was een week met slechts 326.000 verkoudheidsgevallen. Slechts één op de 52 Nederlanders was toen verkouden. Vorige week, de eerste week van februari, waren 985.000 mensen verkouden. Dat was 1 op 17.
Verkoudheidsvirussen op een rijtje
Rhinovirussen veroorzaken 30-50% van de verkoudheden bij volwassenen. Het coronavirus dragat bij met 10-15%, respiratoir syncytieel virus (RSV) 10%, adenovirus minder dan 5%, enterovirus minder dan 5%, parainfluenza 5% en influenza 5-15%. In 2001 kon in Nederland voor het eerst het humaan metapneumovirus worden geïsoleerd. Naar schatting 20-30% van de verkoudheidsvirussen is nog onbekend.
Carl Koppeschaar
Zie ook Tweede griepgolf op komst?
